YAPRAK BİTLERİ
Yaprak bitleri bitki öz suyundan beslenen zararlılara denir. Sebze ve meyvelerde büyük zararlara yol açabilen afidler, yüksek üreme kapasitesiyle tanınıyor. Küçük böcekler olarak ayırt edebileceğiniz zararlılar kamusal yeşil alanlarda, tarlalarda, bahçelerde hatta saksı çiçeklerinde bile görülebiliyor.
Kışı yumurta halinde geçirirler ve ilkbaharda yumurtalardan çıkan bireylerin tamamı dişi bireylerden oluşur ve yaz boyunca döllemsiz olarak canlı yavru doğurmak suretiyle çoğalırlar. Günlük ışıklanma süresi, sıcaklık, besin durumu gibi faktörlere bağlı olarak sonbaharda yumurta bırakacak bireyler oluşur ve kış yumurtaları bırakılır.
Çevre koşullarına bağlı olarak bir yılda çok sayıda döl verirler. Yapraklarda bitki özsuyu ile beslenen yaprak bitleri ağaç gelişmesini yavaşlatarak kalite ve verimi olumsuz etkiler.
Yaprak biti yoğunluğunun ilkbaharda yükselmesi durumunda meyve iriliğinde bir düşüş görülürken, yaz aylarında yüksek yaprak biti yoğunluğu meyve içlerinin buruşmasına neden olmaktadır. Aynı zamanda salgıladıkları tatlımsı madde nedeniyle fumajin oluşumuna neden olurlar.
Yaprak Bitlerinin yani afidlerin zararları şöyle sıralanıyor:
- Öz sudan beslenen yaprak bitleri, ekinlerin gelişimlerini olumsuz etkiliyor. Hatta solmaya bile neden olabiliyor.
- Emdikleri fazla şekeri salgılayan zararlılar, yaprak ve meyvelerin üzerinde yapışkan bir doku bırakıyor. Bu salgılarda küf oluşumu da görülebiliyor. Ekinlere zarar veren salgılar fotosentez sürecini de olumsuz etkiliyor. Ayrıca ekinlerin pazar değeri düşebiliyor.
- Toksik maddeleri ekinlere aktarabilen yaprak bitleri, büyüme uçlarında deformasyon meydana getirebiliyor.
- Zararlı birçok virüs, yaprak bitleri aracılığıyla taşınabiliyor. Uzmanlar yaprak bitlerinin 100’den fazla virüsün taşıyıcısı olduğunu vurguluyor.
- Meyveler küçük kalabiliyor veya şekil bozuklukları meydana geliyor.
- Yaprak biti fumajin oluşmasına neden gösteriliyor.
Yaprak bitlerinin yaşam döngüsü çiftçilerimizi ürkütebiliyor. Zira, bir dişi, 100 kuşağa kadar üreyebiliyor. Bahar ve yaz koşullarında, sürekli olarak eşeysiz üreyen böceklerin, doğurdukları yavruların gelişimi, hızla ilerliyor. Karakteristik üreme şekilleri nedeniyle hızla ve yoğun olarak üreyen yaprak bitleri, kısa sürede yayılabiliyor. Yaprak bitlerinin ömrünün sadece 5-6 gün olduğu biliniyor.
Yaklaşık 2 mm uzunluğunda olan yaprak bitleri, siyah, beyaz, sarı, yeşil, kahverengi ve kırmızı renklerde bulunabiliyor. Yapraklar, tomurcuklar, sap ve çiçeklerde rastlayabileceğiniz küçük böcekler, bitkilerin öz suları ile beslenerek hayatta kalıyor. Kısa üreme döngüleri nedeniyle ihtimamlı bir mücadele dönemi gerektiren yaprak bitleri, birkaç ayda çoğalıp bitkiyi tamamen sarabiliyor. Neredeyse bir büyüteç yardımıyla görülebilecek kadar küçük olan böcekler, zor fark edilmeleri nedeniyle mücadele genellikle geç başlıyor. Armuda benzer şekillerde olan böcekler, alt bacakları ve antenleri yardımıyla besleniyor.
Yaprak biti istilasının belirtileri:
- Gözle görülür büyüklükte yaprak bitleri ile karşılaşabilir, çoğunlukla yaprak altındaki kümelenmeleri fark edebilirsiniz.
- Yaprakta veya meyvelerde yapışkan madde görebilirsiniz.
- Bitkiler bitlendiğinde, zayıfladıklarını ve sarardıklarını fark edebilirsiniz.
- Yaprakların üstünde yer yer benek halinde lekeler görebilirsiniz.
- Ekinlerin çiçeklerinde, sürgünlerinde bitler bulabilirsiniz.
- Beslenilen yaprağın alt kısmı beyazlaşıyor, beyaz lekeleri görebilirsiniz.
- Yapraklarda kıvrılma ve kıvrılan yaprağın iç kısımlarında yerleşen yaprak bitlerinin bulunması istilanın göstergesi oluyor. Yaprak uzunlamasına ikiye katlanarak değişik biçimlerde kıvrılıyor.
- Yaşlı ağaçlarda daha çok sürgünlerde görülen bitler, genç ekinlerde yapraklarda yoğunlaşıyor.
- Sürgün üzerinde sağlıklı göz oluşumuna mani olduğunu fark edebilirsiniz.
- Çiçeklerin açmaması, erken kuruma ve dökülme olabiliyor.
Yaprak Bitinden Korunmanın Yolları Nelerdir?
Yaprak bitlerinin çoğalmasının engellenmesi için öncelikle bahçedeki yabancı otların temizlenmesi ve imha edilmesi gerekiyor. Toprak sürümüne özen göstermek de yaprak bitlerine karşı alınabilecek önlemler arasında sıralanıyor. Ayrıca bahçeye yaprak bitinin doğal düşmanlarını yerleştirmek de öneriliyor. Yaprak bitiyle beslenen uğur böcekleri, zarkanatlar ve eşek arıları popülasyonun azalmasına destek veriyor. Bu sayede, yaprak bitlerini ekinlere zarar vermeden önce ortadan kaldırabilirsiniz. Ayrıca marul yetiştiriciliği gibi yaprak bitlerine karşı dayanıklı ekinler seçerek yaprak biti sorunu yaşamadan tarım yapabilirsiniz.
Yaprak Biti Nasıl Yok Edilir?
Yaprak bitiyle mücadele için kimyasal ve kültürel birçok yol bulunuyor.
- Yaprak bitlerinden kurtulmak için tazyikli su ile bitkileri yıkayabilirsiniz. Özellikle saksı bitkilerinde afid sorunu yaşıyorsanız musluk altında yıkamayı tercih edebilirsiniz. Tarlada ise hortumla sulama sayesinde çözüm bulabilirsiniz.
- Bulaşık ekinleri sağlıklı olanlardan ayırmayı deneyebilirsiniz.
- Meyve ağaçlarına yaprak biti bulaştığında, ilgili dalların budanması mücadeleye destek oluyor.
- Seralarda ve limonluklarda havalandırma deliklerinin gazlı bezle kapanması yaprak bitlerinin girmesini önlüyor. Sebze bahçelerinde sebzelerin yünle kapatılması da tercih edilebiliyor.
Yaprak Biti İnsana Zarar Verir Mi?
Yaprak bitleri zaman zaman insanlarda alerjik reaksiyonlara neden gösteriliyor. Hızlı üreme ve yayılma performansı gösteren böcekler, insanların kullandıkları eşyalara da ulaşabiliyor. Bu durumda alerji oluşması ile beraber kızarıklık ve kaşıntı meydana gelebiliyor. Astım ve bronşiti olanlar, yaprak biti karşısında solunum sıkıntısı ve nefes alıp vermede zorlanma hissedebiliyor. Solunuma dayalı enfeksiyon oluşması çok nadir görülse de, hem iç hem de dış mekanlardaki bitkiler için yaprak biti mücadelesinin etkin yapılması önem arz ediyor.
Mücadelesi
Yaprak bitinin çok sayıda doğal düşmanı bulunmakta ve bunlar zararlıyı genelde baskı altına alabilmektedir. Zararlıya karşı ilaçlı mücadeleye karar verirken yararlı türlerin yoğunluğu dikkate alınmalıdır.
